Mirza Galib

तुझ सा कहें जिसे


September 12, 2008







आईनह क्‌यूं न दूं कि तमाशा कहें जिसे

ऐसा कहां से लाऊं कि तुझ सा कहें जिसे
તારા જેવુજ જો જોવુ
હોય તો તને અરીસો ધરવો પડે કે જેમા તુ તે જોઈ શકે, એવુ તો બીજુ શુ અને કોઈ
ક્યાંથી લાવે કે જેને તારા જેવુ કહી શકાય?

हस्‌रत ने ला रखा तिरी बज़्‌म-ए ख़याल में

गुल्‌दस्‌तह-ए निगाह सुवैदा कहें जिसे
આરઝુઓએ લાવીને મુકી દીધો છે મને તારા વિચારોની મહેફીલમાં, નજરોનો ગુલદસ્તો અને સુવૈદા (હૃદય પરનુ કાળુ ટીલુ) કહે જેને.

फूंका है किस ने गोश-ए मुहब्‌बत में अय ख़ुदा

अफ़्‌सून-ए इन्‌तिज़ार तमन्‌ना कहें जिसे
ફુક્યુ છે કોણે, પ્રેમના કાનમાં, એ પ્રભુ, આ સદા રાહ જોતા રહેવાની વાત અને ઈચ્છા કહે જેને.

सर पर हुजूम-ए दर्‌द-ए ग़रीबी से डालिये

वह एक मुश्‌त-ए ख़ाक कि सह्‌रा कहें जिसे
માથા પર નાખો કે જેને દુઃખોનુ ટોળુ કહી શકાય, એક મુઠ્ઠી રેતી કે રણ કહે જેને

है चश्‌म-ए तर में हस्‌रत-ए दीदार से निहां

शौक़-ए `अनां-गुसीख़्‌तह दर्‌या कहें जिसे
છે અદ્ર્શ્ય તે, મારી ભીની થયેલી આંખોમાં કે, બધા લોકો સમુદ્ર કહે છે જેને

दर्‌कार है शिगुफ़्‌तन-ए गुल्‌हा-ए `ऐश को

सुब्‌ह-ए बहार पुन्‌बह-ए मीना कहें जिसे
એ જરુરી છે ગુલાબના બાગોના ખીલવા માટે, વસંતની સુંદર વાદળી નભવાળી પ્રભાત કહે જેને

ग़ालिब बुरा न मान जो वा`इज़ बुरा कहे

ऐसा भी कोई है कि सब अच्‌छा कहें जिसे
ગાલિબ, એ વાતજુ ખરાબ ન લગાડ જો વાઈઝ (મુસ્લીમ ધર્મગુરુ) ખરાબ કહે તને, શું છે કોઈ એવુ કે બધાજ સારો કહે જેને?

ગુજરાતી અનુવાદ રાજીવ ગોહેલ દ્વારા

- ग़ालिब

नज़्‌र करूंगा हुज़ूर की


July 31, 2008







मन्‌ज़ूर थी यह शक्‌ल तजल्‌ली को नूर की

क़िस्‌मत खुली तिरे क़द-ओ-रुख़ से ज़ुहूर की
આભની દિવ્ય રોશની તારામાં ઢળી જવા ઈચ્છે છે… જાણે કે દિવ્ય રોશનીનુ ભાગ્ય ખુલી ગયુ હોય તારા શરીર અને મુખના રંગને જોઈને

इक ख़ूं-चकां कफ़न में करोड़ों बनाओ हैं

पड़्‌ती है आंख तेरे शहीदों पह हूर की
એક લોહી નીંતરતા કફનમાં કરોડો શણગાર છે, નજર પડી ગઈ તારા પ્રેમી પર હવે હુર ની.

वा`इज़ न तुम पियो न किसी को पिला सको

क्‌या बात है तुम्‌हारी शराब-ए तहूर की
વાઈઝ (પ્રેમમાં ન માનનારા), ન તમે પીય શકો છો ન તો બીજાને પીવા આપી શકો છો, એવી તો શુ વાત છે તમારી સ્વર્ગની શરાબમાં

लड़्‌ता है मुझ से हश्‌र में क़ातिल कि क्‌यूं उठा

गोया अभी सुनी नहीं आवाज़ सूर की
મને માર્યા પછી મારો
કાતિલ મારી સાથે જ લડી રહ્યો છે કે હું કેમ જન્મ્યો, જ્યારે કે તેણે
(પ્રેમીકાએ) નથી હજી સાંભળ્યો અવાજ સુર (શરણાઈ) નો

आमद बहार की है जो बुल्‌बुल है नग़्‌मह-सन्‌ज

उड़्‌ती-सी इक ख़बर है ज़बानी तयूर की
આ બુલબુલના મધુર ગીત જુઓ, જાણે કે એ ઉડતી ખબર આપી રહ્યા છે વસંતના આગમનની, પણ તેને કૉણ માનશે…?

गो वां नहीं पह वां के निकाले हुए तो हैं

क`बे से उन बुतों को भी निस्‌बत है दूर की
ભલે હમણાં કોઈ નથી પણ ક્યારેક તો હશેજ (અને તેને ત્યાંથી કાઢી મુકવામાં આવ્યા હશે), કે કાબા સાથે તે મુર્તિઓનો સંબંધ છે ખુબ જુના…!

क्‌या फ़र्‌ज़ है कि सब को मिले एक-सा जवाब

आओ न हम भी सैर करें कोह-ए तूर की
આ શુ ધારણા છે કે
બધાને મળે એક સરખો જ જવાબ (હજરત મુસાને જેણે ના પાડી, તે કદાચ આપણને હા
પાડે અને…) , ચાલો કે આપણે પણ ફેરો કરીએ તુર પર્વતની (પ્રેમીકાના મુખને
જોવાની ખ્વાહીશ કદાચ પુરી થાય)

गर्‌मी सही कलाम में लेकिन न इस क़दर

की जिस से बात उस ने शिकायत ज़रूर की
તેના અવાજમાં ગરમી (ગુસ્સો) તો જરુર હતો પણ એટલો બધો પણ નહી, કે કરી જેની સાથે પણ વાત તેણે, ફરીયાદ જરુર કરી

ग़ालिब गर उस सफ़र में मुझे साथ ले चलें

हज का सवाब नज़्‌र करूंगा हुज़ूर की
જો નવાબ મને હજની સફરમાં સાથે લઈ જાય, ગાલિબ, તો, હજના સફરનુ બધુજ પુણ્ય હું હજુરને ભેટ ધરીશ.

ગુજરાતી અનુવાદ રાજીવ ગોહેલ દ્વારા

- ग़ालिब

मुझे इब्‌राम बहुत है










ग़म खाने में बोदा दिल-ए ना-काम बहुत है

यह रन्‌ज कि कम है मै-ए गुल्‌फ़ाम बहुत है
દુઃખને સહન કરવામાં મારુ દિલ નબળુ બહુ છે, એ વાતનુ દુઃખ છે કે લાલ રંગનો શરાબ પણ ઓછો છે - બહુ છે.

कह्‌ते हुए साक़ी से हया आती है वर्‌नह

है यूं कि मुझे दुर्‌द-ए तह-ए जाम बहुत है
કહેવામાં શરાબ પીવડાવનારને મને શરમ આવે છે બહુ નહી તો, મારા જામમાં સાકીએ આપી શરાબ બહુ ઓછી છે.

ने तीर कमां में है न सैयाद कमीं में

गोशे में क़फ़स के मुझे आराम बहुत है
ન તો તીર કમાન પર છે કે ન શિકારી છે, આ પિંજરાના ખુણામાં મને આરામ બહુ છે.

ज़म्‌ज़म ही पह छोड़ो मुझे क्‌या तौफ़-ए हरम से

आलूदह ब मै जामह-ए अह्‌राम बहुत है
મને ઝમઝમની વાવ
(કુવા) પાસે છોડી મુકો કે હું મારા પહેરણ પરથી શરાબના ડાઘા ઘોઈ શકુ,
શરાબના ડાઘા વાળા પહેરણ સાથે હું કાબામાં કઈ રીતે જઈશ?

है क़ह्‌र गर अब भी न बने बात कि उन को

इन्‌कार नहीं और मुझे इब्‌राम बहुत है
છે હજી ખુબ જ મુશ્કેલ કે વાત કદાચ આગળ ના વધે કે એમની, ના નથી અને છતાં મને અજંપો બહુ જ છે

ख़ूं हो के जिगर आंख से टप्‌का नहीं अय मर्‌ग

रह्‌ने दे मुझे यां कि अभी काम बहुत है
હૃદય હજી લોહી બની આંખથી ટપક્યુ નથી પણ, રહેવા દે મને અહી કે મારે કામ (અરમાન/ઈચ્છા) બહુ જ છે

होगा कोई ऐसा भी कि ग़ालिब को न जाने

शा`इर तो वह अच्‌छा है पह बद्‌नाम बहुत है
હશે એવુ પણ કોઈ કે જે ગાલિબને ન જાણે, શાયર તો તે બહુ સારો છે પણ તે બદનામ પણ બહુ છે.

ગુજરાતી અનુવાદ રાજીવ ગોહેલ દ્વારા

- ग़ालिब

अदा-ए ख़ास से


June 12, 2008







नवेद-ए अम्‌न है बेदाद-ए दोस्‌त जां के लिये

रही न तर्‌ज़-ए सितम कोई आस्‌मां के लिये
મિત્રનો દગો/ક્રુરતા એક સારા સમાચાર છે મારા જીવનની રક્ષા માટે, નથી રહી કોઈ સર્વશક્તિમાનની અદા આસમાન માટે.

बला से गर मिज़हह-ए यार तिश्‌नह-ए ख़ूं है

रखूं कुछ अप्‌नी भी मिज़ह्‌गान-ए ख़ूं-फ़िशां के लिये
એમા શું નરક જેવુઅ છે, કે મિત્રની પાંપણો લોહીની તરસી છે, રાખીશ થોડુ મારુ લોહી પણ હું મિત્રની પાંપણો માટે.

वह ज़िन्‌दह हम हैं कि हैं रू-शिनास-ए ख़ल्‌क़ अय ख़िज़्‌र

न तुम कि चोर बने `उम्‌र-ए जाविदां के लिये
શું આપણે ખરેખર જીવતા છીએ કે ફક્ત જીવતા હોવાનો આ વહેમ છે ઓ ખિજ્ર, નથી તુ તે કે જ ચોર બની ગયો અવિનાશી થવા માટે.

रहा बला में भी मैं मुब्‌तला-ए आफ़त-ए रश्‌क

बला-ए जां है अदा तेरी इक जहां के लिये
મુસીબતના સમયમાં પણ રહ્યો હું બધાની ઈર્ષ્યા કરતો, તારી એક અદા જ છે આખી દુનિયાનો જીવ લેવા માટે.

फ़लक न दूर रख उस से मुझे कि मैं ही नहीं

दराज़-दस्‌ती-ए क़ातिल के इम्‌तिहां के लिये
હે આકાશ, મને ન રાખ એનાથી દુર, કે હું એકલો જ નથી, કાતિલના લાંબા હાથની પરિક્ષા કરવા માટે.

मिसाल यह मिरी कोशिश की है कि मुर्‌ग़-ए असीर

करे क़फ़स में फ़राहम ख़स आशियां के लिये
મારા વર્તનનુ સાચુ ઉદાહરણ ફકત એજ છે કે, પક્ષી કોઈ તણખલાં ભેગા કરે પિંજરામાં જ માળો બનાવવા માટે.

गदा समझ के वह चुप था मिरी जो शामत आए

उठा और उठ के क़दम मैं ने पास्‌बां के लिये
મને ભિખારી સમજીને એ ચુપ બેસી રહ્યા, અને મારી બદનસીબી સામે આવી ગઈ, હૂં ઉભો થયો અને ઉભો થઈ દરવાનના પગમાં ફસડાય પડ્યો.

ब क़द्‌र-ए शौक़ नहीं ज़र्‌फ़-ए तन्‌ग्‌ना-ए ग़ज़ल

कुछ और चाहिये वुस`अत मिरे बयां के लिये
આ ગઝલની ક્ષમતા નથી કે સમાવી શકે મારા બધા ભાવને, થોડો વધારે ભાવ સમાવવાની ક્ષમતા જોઈએ મારા ભાવને સમાવા માટે.

दिया है ख़ल्‌क़ को भी ता उसे नज़र न लगे

बना है `ऐश तजम्‌मुल हुसैन ख़ां के लिये
એણે આપ્યુ છે દરેક ને કઈને કઈ કે એને ખરાબ નજર ના લાગે, તજમ્મુલ હુસૈન ખાન બનવા માટે.

ज़बां पह बार-ए ख़ुदा या यह किस का नाम आया

कि मेरे नुत्‌क़ ने बोसे मिरी ज़बां के लिये
અરે ઓ પ્રભુ, આ કોનુ નામ મારી જીભ પર આવ્યુ છે, કે મારા શબ્દો પણ મારી જીભને ચુમવા લાગ્યા છે.

ज़मानह `अह्‌द में उस के है मह्‌व-ए आराइश

बनेंगे और सितारे अब आस्‌मां के लिये
તેના કાળ, જીવન પ્રસંશામાં શોષાય રહી છે, બનશે હવે તો ઘણા નવા તારાઓ આકાશ માટે.

वरक़ तमाम हुआ और मद्‌ह बाक़ी है

सफ़ीनह चाहिये इस बह्‌र-ए बे-करां के लिये
આખુ પાનુ ભરાય ગયુ પણ હજી તેના માટે પ્રસંશાના શ્બ્દો વધ્યા છે, એક નાવ/બુક જોઈએ આ બેકરાર લય માટે.

अदा-ए ख़ास से ग़ालिब हुआ है नुक्‌तह-सरा

सला-ए `आम है यारान-ए नुक्‌तह-दां के लिये
તેની પોતાની એક આગવી શૈલીને લીધે “ગાલિબ” બની ગયા ટોચના શાયર, અને આ એક જાહેર અરજ છે જો કોઈ કાબિલ હોય તે ટોચને સમજવા માટે

ગુજરાતી અનુવાદ રાજીવ ગોહેલ દ્વારા

- ग़ालिब

यह न थी हमारी क़िस्‌मत


May 15, 2008







यह न थी हमारी क़िस्‌मत कि विसाल-ए यार होता

अगर और जीते रह्‌ते यिही इन्‌तिज़ार होता
એ ન હતી અમારી કિસ્મત, કે પ્રિયપાત્રને ક્યારેય મળી શકીયે. અને જો અમે
કદાચ જીવવાનુ ચાલુ રાખ્યુ હોત તો જીવનભર એજ રાહ જોયા કરવાનુ ચાલ્યુ હોત

तिरे व`दे पर जिये हम तो यह जान झूट जाना

कि ख़्‌वुशी से मर न जाते अगर इ`तिबार होता
જો તારા વચન પર જીવ્યા હોત તો તે ખોટુ જ હતુ, તો ખુશીથી મરી ન ગયા હોત તો જો અમને વિશ્વાસ હોત

तिरी नाज़ुकी से जाना कि बंधा था `अह्‌द बोदा

कभी तू न तोड़ सक्‌ता अगर उस्‌तुवार होता
તારી નાજુકતાથી અમે ખુબ ઢીલા બંધાયા હતા, તુ ક્યારેય તોડી ન શક્ત, જો બરાબર બંધાયા હોતા

कोई मेरे दिल से पूछे तिरे तीर-ए नीम-कश को

यह ख़लिश कहां से होती जो जिगर के पार होता
કોઈને પુછવા કહો મારા હૃદયને તારા હૃદય સોંસરવા ન નીકળેલા તીર વિશે, આ બેચેની જ ન રહી હોત જો હૃદયની પાર નીકળ્યુ હોત

यह कहां की दोस्‌ती है कि बने हैं दोस्‌त नासिह

कोई चारह-साज़ होता कोई ग़म्‌गुसार होता
આ કેવી મિત્રતા છે, કે મિત્રો સલાહકાર બની ગયા છે? અરે કાશ કે કોઈ મદદગાર હોત કે કોઈ સાંત્વન આપનાર હોત

रग-ए सन्‌ग से टपक्‌ता वह लहू कि फिर न थम्‌ता

जिसे ग़म समझ रहे हो यह अगर शरार होता
રગમાંથી ટપકતુ એ લોહી કે જે હવે બંઘ નથી થતુ, જેને તમે દુઃખ સમજો છો એ અંગાર હોત

ग़म अगर्‌चिह जां-गुसिल है पह कहां बचें कि दिल है

ग़म-ए `इश्‌क़ अगर न होता ग़म-ए रोज़्‌गार होता
ભલે આ દુઃખ બધુ જીવન ખાળનાર છે, પણ કઈ રીતે અમે બચીયે, જ્યાં સુધી આ હૃદય છે? જો આ દુઃખ ના હોત તો દુનિયાના અન્ય દુઃખો હોત

कहूं किस से मैं कि क्‌या है शब-ए ग़म बुरी बला है

मुझे क्‌या बुरा था मर्‌ना अगर एक बार होता
કોને કહુ હું કે શું છે, દુઃખની એ રાત એક મોટો આઘાત છે, મને શુ વાંધો હોત જો તે ફક્ત એક જ વાર હોત

हुए मर के हम जो रुस्‌वा हुए क्‌यूं न ग़र्‌क़-ए दर्‌या

न कभी जनाज़ह उठ्‌ता न कहीं मज़ार होता
મરી ગયા પછી હવે, અમે થયા એવા બદનામ - કેમ અમે ન ડુબી ગયા સાગરમાં? ન અમારો જનાજો ઉઠત અને ન અમારી કબર બની હોત

उसे कौन देख सक्‌ता कि यगानह है वह यक्‌ता

जो दूई की बू भी होती तो कहीं दो चार होता
તેને કોણ જોઈ શકે? કેમકે તે ઐક્ય અનોખુ છે, જો ત્યાં બે ની વાત હોત તો કદાચ બે કે ચાર હોત

यह मसाइल-ए तसव्‌वुफ़ यह तिरा बयान ग़ालिब

तुझे हम वली समझ्‌ते जो न बादह-ख़्‌वार होता
આ બધી મુશ્કેલિઓ રાઝના! અને આ તારી કબુલાત ગાલિબ, અમે તેને સંત માની લેત - જો તુ શરાબી ના હોત

ગુજરાતી અનુવાદ રાજીવ ગોહેલ દ્વારા

આ ગઝલ જગજીત સીંઘના સ્વરમાં સાંભળવા માટે અહી ક્લીક કરો…!

- ग़ालिब

मुझ से


October 7, 2007







कभी नेकी भी उस के जी में गर आ जाए है मुझ से

जफ़ाएं कर के अप्‌नी याद शर्‌मा जाए है मुझ से
ક્યારેક સારો વિચાર પણ એના મનમાં જો આવી જાય જો મારા માટે, તેનો મારા પ્રત્યેનો અન્યાય (બેવફાઈ) યાદ કરી શરમાય જાય છે મારાથી.

(जफ़ाएं = અન્યાય પ્રિય પાત્ર તરફથી)

ख़ुदा या जज़्‌बह-ए दिल की मगर तासीर उल्‌टी है

कि जित्‌ना खैंच्‌ता हूं और खिंच्‌ता जाए है मुझ से
પ્રભુ મારા, પરંતુ, મારા આ દિલની લાગણીની છાપ ઉલટી છે, કે જેટલુ ખેચું છું, વધારે ને વધારે ખેચાતી જાય છે મારાથી.

(जज़्‌बह-ए दिल = દિલની લાગણી, तासीर = છાપ)

वह बद-ख़ू और मेरी दास्‌तान-ए `इश्‌क़ तूलानी

`इबारत मुख़्‌तसर क़ासिद भी घब्‌रा जाए है मुझ से
એ મારી ખરાબ ટેવ અને મારા પ્રેમની લાંબી કહાની, બોલવામાં થોડામાં ઘણૂં કહેનાર સંદેશવાહક પણ ગભરાય જાય છે મારાથી.

(बद-ख़ू = ખરાબ ટેવ, तूलानी = લાંબુ, `इबारत = બોલવામાં શબ્દનો ઉપયોગ, मुख़्‌तसर = થોડામાં ઘણુ, क़ासिद = સંદેશ વાહક)

उधर वह बद-गुमानी है इधर यह नातुवानी है

न पूछा जाए है उस से न बोला जाए है मुझ से
એ બાજુ કઈક ખોટુ થયાનો ભ્રમ છે મને, અને આ બાજુ આ નબળાઈ છે, ન પુછી શકાય છે એમનાથી, ન બોલી શકાય છે મારાથી.

(बद-गुमानी = ખોટા હોવાનો ભ્રમ, नातुवानी = નબળાઈ)

संभल्‌ने दे मुझे अय ना-उमीदी क्‌या क़ियामत है

कि दामान-ए ख़ियाल-ए यार छूटा जाए है मुझ से
ધ્યાન રાખવા દે મને અરે એ નાઉમ્મીદ્દી કે શુ કયામત છે, કે મારી મહેબુબાના વિચારનો પાલવ પણ છુટી જાય છે મારાથી.

तकल्‌लुफ़ बर-तरफ़ नज़्‌ज़ारगी में भी सही लेकिन

वह देखा जाए कब यह ज़ुल्‌म देखा जाए है मुझ से
તેઓ નારાજ છે અને ખચકાટ પણ રાખે છે પરંતુ, તે જોઈ શકાય છે ક્યાં કે આ અન્યાય જોઈ શકાય છે મારાથી.

(तकल्‌लुफ़ = ખચકાટ , बर-तरफ़ = બે-દખલ)

हुए हैं पांव ही पह्‌ले नबर्‌द-ए `इश्‌क़ में ज़ख़्‌मी

न भागा जाए है मुझ से न ठह्‌रा जाए है मुझ से
થયા છે પગ પણ પ્રેમની લડાઈમાં ઘાયલ, ન ભાગી શકુ છું અહી થી, ન રોકાય શકાય છે મારાથી.

(नबर्‌द-ए `इश्‌क़ = પ્રેમમાં લડાઈ / પ્રેમની જંગ)

क़ियामत है कि होवे मुद्‌द`ई का हम-सफ़र ग़ालिब

वह काफ़िर जो ख़ुद को भी न सौंपा जाए है मुझ से
ક્યામત થઈ ગઈ છે હવે તો હમ-સફર ગાલિબ, પણ તે ફરજ ચુકનાર છે કે મારી જાત નથી સોંપી શકાતી મારાથી.

ગુજરાતી અનુવાદ રાજીવ ગોહેલ દ્વારા

- ग़ालिब

दर पर कहे बग़ैर


September 30, 2007







घर जब बना लिया तिरे दर पर कहे बग़ैर

जानेगा अब भी तू न मिरा घर कहे बग़ैर
જ્યારે મે બનાવી લીધુ છે મારુ ઘર તારા દરવાજા પર, તને કહ્યા વગર, શું તું હજી નથી જાણતો મારુ સરનામુ, તને કઈ કહ્યા વગર?

कह्‌ते हैं जब रही न मुझे ताक़त-ए सुख़न

जानूं किसी के दिल की मैं क्‌यूंकर कहे बग़ैर
તે કહે છે મને, જ્યારે મારામાં બોલવાની પણ તાકાત રહી નથી ત્યારે, હુઊ કઈ રીતે સમજી શકુ કોઈના દિલની લાગણીઓ, તેના કઈ પણ કહ્યા વગર?

काम उस से आ पड़ा है कि जिस का जहान में

लेवे न कोई नाम सितम्‌गर कहे बग़ैर
કામ એનુ આવી પડ્યુ છે મારે કે જેનુ આ દુનિયામાં, કે જેનુ નામ નથી લેતુ કોઈ ઝુલ્મ કરનાર કહ્યા વગર

जी में ही कुछ नहीं है हमारे वगर्‌नह हम

सर जाए या रहे न रहें पर कहे बग़ैर
વધ્યુ કઈ નથી હવે અમારી અંદર નહીતર અમે, માથુ રહે કે કપાય, અમે રહેતા નહી કહ્યા વગર

छोड़ूंगा मैं न उस बुत-ए काफ़िर का पूज्‌ना

छोड़े न ख़ल्‌क़ गो मुझे काफ़िर कहे बग़ैर
હું તે કાફિરની મુર્તિની પુજા કરવાનુ નહી છોડુ!, ભલે પછી લોકો ન છોડે મને પોતાને કાફિર કહ્યા વગર

मक़्‌सद है नाज़-ओ-ग़म्‌ज़ह वले गुफ़्‌तगू में काम

चल्‌ता नहीं है दश्‌नह-ओ-ख़न्‌जर कहे बग़ैर
મતલબ છે મારે રમત કરવાનો અને નજર મેળવવાનો, પરંતુ વાતચીત ના કામ માં, ચાલતું નથી ચાકુ અને છરી વગર

हर-चन्‌द हो मुशाहदह-ए हक़ की गुफ़्‌तगू

बन्‌ती नहीं है बादह-ओ-साग़र कहे बग़ैर
ભલે લોકો વાતો કરતા ભગવાનને જોયાની, પણ આવી વાતો નથી બનતી શરાબ પીધા વગર

बह्‌रा हूं मैं तो चाहिये दूना हो इल्‌तिफ़ात

सुन्‌ता नहीं हूं बात मुकर्‌रर कहे बग़ैर
કેમકે હું બહેરો છુ, એટલે તમારે થોડી વધુ (બમણી) સહાનુભુતિ બતાવવી રહી, હું સાંભળી નથી શકતો, તમારા બે વાર કહ્યા વગર

ग़ालिब न कर हुज़ूर में तू बार बार `अर्‌ज़

ज़ाहिर है तेरा हाल सब उन पर कहे बग़ैर
ગાલિબ, કોઇની હાજરીમાં ના દુહાઈ દે, તારી પરિસ્થીતી દેખાય આવે છે કઈ પણ કહ્યા વગર

ગુજરાતી અનુવાદ રાજીવ ગોહેલ દ્વારા

- ग़ालिब

दिल-ए नादां


September 23, 2007







दिल-ए नादां तुझे हुआ क्‌या है

अख़िर इस दर्‌द की दवा क्‌या है
અરે એ નાસમજ-હૃદય, તને થયુ છે શું? ખરેખર, આ દુઃખની દવા (ઈલાજ) શું છે?

हम हैं मुश्‌ताक़ और वह बेज़ार

या इलाही यह माज्‌रा क्‌या है
અમે છીએ લાગણીસભર અને તેઓ લાગણીશુન્ય, હે પ્રભુ, આ કેવો બનાવ છે?!

मैं भी मुंह में ज़बान रख्‌ता हूं

काश पूछो कि मुद्‌द`आ क्‌या है
હું પણ મોઢામાં જીભ રાખુ છું (બોલી શકુ છું), જો તમે પુછ્યુ હોત કે, ખરેખર વાત શું છે?

जब कि तुझ बिन नहीं कोई मौजूद

फिर यह हन्‌गामह अय ख़ुदा क्‌या है
જ્યારે કે તારા વગર નથી અહી ખરેખર કોઈ, ત્યારે, આ બધી બેચેની શું છે?

यह परी-चह्‌रह लोग कैसे हैं

ग़म्‌ज़ह-ओ-`इश्‌वह-ओ-अदा क्‌या है
આ પરી જેવા ચહેરા વાળા માણસો - તેઓ શું છે? આ એક નજર, હવા અને દુવાઓ - શું છે?

शिकन-ए ज़ुल्‌फ़-ए अन्‌बरीं क्‌यूं है

निगह-ए चश्‌म-ए सुर्‌मह-सा क्‌या है
શા કારણે ગડીઓ પડી ગઈ છે આ વાદળ જેવી સુગંધવાળા કેશમાં? અને સુરમાભરેલી આંખોથી મારા તરફ થયેલી એક નજર શું છે?

सब्‌ज़ह-ओ-गुल कहां से आए हैं

अब्‌र क्‌या चीज़ है हवा क्‌या है
ક્યાંથી આવ્યા છે આ ઘાસ અને ગુલાબના ફુલો? શું વસ્તુ છે આ આકાશ? અને પવન શું છે?

हम को उन से वफ़ा की है उम्‌मीद

जो नहीं जान्‌ते वफ़ा क्‌या है
અમે ઈચ્છીએ છિએ તેમની પાસેથી વિશ્વસનીયતા, જે નથી જાણતા વિશ્વસ્નીયતા શું છે?

हां भला कर तिरा भला होगा

और दर्‌वेश की सदा क्‌या है
હાં, સારુ કર, તારુ પણ સારુ જ થશે, બીજુ ક્યાંય દરવેશે કહ્યુ શું છે?

जान तुम पर निसार कर्‌ता हूं

मैं नहीं जान्‌ता दु`आ क्‌या है
પ્રાણ તારા માટે આપી શકુ છું હું, હું નથી જાણતો પ્રાર્થના શું છે?

मैं ने माना कि कुछ नहीं ग़ालिब

मुफ़्‌त हाथ आए तो बुरा क्‌या है
હું માનુ છુ કે ગાલિબ કઈ નથી, પણ જો તમને મફતમાં મળતો હોય તો તમને વાંધો શું છે?

ગુજરાતી અનુવાદ રાજીવ ગોહેલ દ્વારા

આ ગઝલ સાંભળવા માટે અહી ક્લીક કરો

- ग़ालिब

अप्‌ना


September 16, 2007







ज़िक्‌र उस परी-वश का और फिर बयां अप्‌ना

बन गया रक़ीब आख़िर था जो राज़्‌दां अप्‌ना
વાત તે પરી જેવા ચહેરા વાળાની, અને તેમા પણ, મારી કહેવાની રીત, તેજ બની ગયો મારો હરીફ કે જે મારા રાઝનો જાણનાર હતો

मै वह क्‌यूं बहुत पीते बज़्‌म-ए ग़ैर में या रब

आज ही हुआ मन्‌ज़ूर उन को इम्‌तिहां अप्‌ना
એ પ્રભુ, શા માટે તે પીવે છે વધુ શરાબ જ્યાં લોકો એકઠા થયા હોય છે? આજે જ થયુ મન એને પોતાની પરિક્ષા કરવાનુ

मन्‌ज़र इक बुलन्‌दी पर और हम बना सक्‌ते

`अर्‌श से इधर होता काश-के मकां अप्‌ना
અમે બનાવી શક્ય હોત મિનારો વધુ થોડી ઉંચાઈ પર, જો અમારૂ ઘર આકાશની આ બાજુ પર હોત

दे वह जिस क़दर ज़िल्‌लत हम हंसी में टालेंगे

बारे आश्‌ना निक्‌ला उन का पास्‌बां अप्‌ना
તે ગમે તેટલી બદનામી કરે અમાતી અમે તેને હસીને સહન કરીશુ, આખરે, તેનો દ્વારરક્ષક બની ગયો છે મિત્ર મારો

दर्‌द-ए दिल लिखूं कब तक जाऊं उन को दिख्‌ला दूं

उंग्‌लियां फ़िगार अप्‌नी ख़ामह ख़ूं-चकां अप्‌ना
ક્યાં સુધી લ્ખ્યા કરુ આ હૃદયના દુઃખો? હું જઈને એને બતાવી દઉ, મારી ઝખ્મી આંગળીયો, રક્ત નીતરતી કલમ મારી

घिस्‌ते घिस्‌ते मिट जाता आप ने `अबस बद्‌ला

नन्‌ग-ए सिज्‌दह से मेरे सन्‌ग-ए आस्‌तां अप्‌ना
ઘસતા ઘસતા તે નાશ પામી જાત, જો તમે બદ્લ્યો ન હોત, મારા હાથ ઘસવાથી, તમારા દ્વારનો પત્થર

ता करे न ग़म्‌माज़ी कर लिया है दुश्‌मन को

दोस्‌त की शिकायत में हम ने हम-ज़बां अप्‌ना
કરે ન વાર પાછળથી, તેથી દુશ્મન ને કરી લીધો છે મિત્ર, કરી ને મિત્રની ફરીયાદો દુશ્મન સમક્ષ

हम कहां के दाना थे किस हुनर में यक्‌ता थे

बे-सबब हुआ ग़ालिब दुश्‌मन आस्‌मां अप्‌ना
અમે ક્યાં કઈ જાણતા હતા? અને કઈ કળામાં અમે અનોખા હતા? કોઈ કારણ વગર, ગાલિબ, બન્યુ છે આભ દુશ્મન મારુ

ગુજરાતી અનુવાદ રાજીવ ગોહેલ દ્વારા

- ग़ालिब

दिल से तिरी निगाह


September 9, 2007







दिल से तिरी निगाह जिगर तक उतर गई

दोनों को इक अदा में रज़ामन्‌द कर गई
દિલથી તારી નજર આત્મા સુધી ઉતરી ગઈ, બન્ને ને એકજ વાત પર મંજુર કરી ગઈ

शक़ हो गया है सीनह ख़्‌वुशा लज़्‌ज़त-ए फ़राग़

तक्‌लीफ़-ए पर्‌दह-दारी-ए ज़ख़्‌म-ए जिगर गई
મારી છાતી એકદમ ખુલ્લી થઈ ગઈ છે, અભિનંદન, મુકિતનો આનંદ, જીગરના ઝખ્મ સંતાડવાની માથાકુટ ગઈ

वह बादह-ए शबानह की सर-मस्‌तियां कहां

उठ्‌ये बस अब कि लज़्‌ज़त-ए ख़्‌वाब-ए सहर गई
ક્યાં છે તે બિનઝેરી શરાબની મજા? બસ ઉભા થાવ હવે, બહુ થયુ! - સપનાની લજ્જત માણવામાં સવાર પણ ગઈ

उड़्‌ती फिरे है ख़ाक मिरी कू-ए यार में

बारे अब अय हवा हवस-ए बाल-ओ-पर गई
મારી રાખ ઉડતી ફરે છે મારી પ્રેમિકાની ગલીમાં, અને અંતે હવે, અરે ઓ હવા, પાંખો પામવાની ઘેલછા પણ ગઈ.

देखो तो दिल-फ़रेबी-ए अन्‌दाज़-ए नक़्‌श-ए पा

मौज-ए ख़िराम-ए यार भी क्‌या गुल-कतर गई
જરા જુઓ આ હૃદયને ગમે તેવો અંદાજ તેમના પગલાઓનો, કેવી રીતે પગલાની લહેરો, ગુલાબના ફુલો કાંપી ગઈ

हर बूल-हवस ने हुस्‌न-परस्‌ती शि`आर की

अब आब्‌रू-ए शेवह-ए अह्‌ल-ए नज़र गई
દરેક દિવાનાનુ કામ છે સુંદરતાની પુજા કરવાનુ, પણ હવે આ કામની લોકોની નજરમાંથી આબરુ પણ ગઈ

नज़्‌ज़ारे ने भी काम किया वां नक़ाब का

मस्‌ती से हर निगह तिरे रुख़ पर बिखर गई
અરે ત્યાં, નજર પણ કામ કરે છે નકાબનુ, ને નશાને કારણે, દરેક નજર તારા ચહેરા પર ફેલાઈ ગઈ.

फ़र्‌दा-ओ-दी का तफ़्‌रिक़ह यक बार मिट गया

कल तुम गये कि हम पह क़ियामत गुज़र गई
આવતી કાલ અને ગઈ કાલ વચ્ચેની જુદાઈ એકવાર ભુંસાઈ ગઈ, ગઈ કાલે તુ મને છોડીને ગઈ - અને ક્યામતનો દિવસ મારા પરથી ગયો.

मारा ज़माने ने असदुल्‌लाह ख़ां तुम्‌हें

वह वल्‌वले कहां वह जवानी किधर गई
પછાડ્યો છે સમયે, અસદઉલ્લાહ ખાન તને, તે બધા ઉચાળા અને જવાની કયાં ગઈ.

ગુજરાતી અનુવાદ રાજીવ ગોહેલ દ્વારા

- गालिब

बसकि दुश्‌वार है


September 2, 2007







बसकि दुश्‌वार है हर काम का आसां होना

आद्‌मी को भी मुयस्‌सर नहीं इन्‌सां होना
એ ખરેખર ખુબજ મુશ્કેલ છે, દરેક કામનુ સહેલુ હોવુ, માણસ માટે બહુ અઘરુ છે માણસ બનવુ.

गिर्‌यह चाहे है ख़राबी मिरे काशाने की

दर-ओ-दीवार से टप्‌के है बियाबां होना
મારા ડુસકાં (આંસુઓ) માંગે છે મારા ઘરનો ભંગાર, દરવાજા અને દિવાલમાંથી ટપકે છે વેરાન વગડાઓ

वाए दीवानगी-ए शौक़ कि हर दम मुझ को

आप जाना उधर और आप ही हैरां होना
આખરે, મારુ લાગણીઓનુ ગાંડપણ ! અને તે પણ મારા અસ્તિત્વની દરેક ક્ષણમાં, હું જાતેજ એક દિશામાં જાઉ છુ અને પોતે જ મુંઝાઈ જાઉ છું

जल्‌वह अज़-बसकि तक़ाज़ा-ए निगह कर्‌ता है

जौहर-ए आइनह भी चाहे है मिज़ह्‌गां होना
કેટલી બધી હદે, એક નજર જ આખા દૃશ્યનો ખયાલ આવે છે. અરીસાનો ચમકારો પણ પાંપણ બનવા માંગે છે

ले गए ख़ाक में हम दाग़-ए तमन्‌ना-ए निशात

तू हो और आप ब सद-रन्‌ग गुलिस्‌तां होना
અમે લઈ ગયા જુદાઈના ઘાવને રાખ સુધી - આનંદ માટે, તુ હોય, અને તારુ થવુ હજારો રંગનો બગીચો બનવુ

`इश्‌रत-ए पारह-ए दिल ज़ख़्‌म-ए तमन्‌ना खाना

लज़्‌ज़त-ए रेश-ए जिगर ग़र्‌क़-ए नमक्‌दां होना
હૃદયની શાંતિ માટે - અને જુદાઈના ઘાવને રુઝાવા માટે, હૃદયના દરેક ટુકડાઓને મે મીઠું ભરેલાં પાત્રમાં મુક્યા

की मिरे क़त्‌ल के ब`द उस ने जफ़ा से तौबह

हाए उस ज़ूद-पशेमां का पशेमां होना
તેણે મારા મૃત્યુ પછી સોગંદ લીઘા બેવફાઈ ન કરવાની, અરે રે - તે ક્યારેય પ્રાયશ્ચિત ન કરનારનુ પ્રાયશ્ચિત કરવુ

हैफ़ उस चार गिरह कप्‌ड़े की क़िस्‌मत ग़ालिब

जिस की क़िस्‌मत में हो `आशिक़ का गरेबां होना
ખુબ દુઃખ થાય છે ચાર ગિરહ કપડાંની કિસ્મત ગાલિબ, કે જે કપડાં ની કિસ્મતમાં હોય પ્રેમીકાના વસ્ત્રનો કોલર બનવાનુ

ગુજરાતી અનુવાદ રાજીવ ગોહેલ દ્વારા

- ग़ालिब

फ़ना हो जाना


August 19, 2007







`इश्‌रत-ए क़त्‌रह है दर्‌या में फ़ना हो जाना

दर्‌द का हद से गुज़र्‌ना है दवा हो जाना
જે રીતે પાણીનુ ટીપાનુ ગૌરવ છે દરિયામાં મળી દરિયો બની જવામાં, દર્દનુ હદથી વધી જવુ છે, દવા બની જવુ

तुझ से क़िस्‌मत में मिरी सूरत-ए क़ुफ़्‌ल-ए अब्‌जद

था लिखा बात के बन्‌ते ही जुदा हो जाना
તારાથી, મારા નશીબમાં, છે એક બંધ તાળુ પડ્યુ, ત્યાં લખ્યુ હતુ, શરુઆત થતા જ અંત થઈ જવુ

दिल हुआ कश्‌मकश-ए चारह-ए ज़ह्‌मत में तमाम

मिट गया घिस्‌ने में इस `उक़्‌दे का वा हो जाना
મારુ હૃદય, પરેશાનીઓથી છુટવાની કશ્મકશમાં, પુરુ થઈ ગયુ, ઘસાવાથી, તે બંધન ખુલી જવુ અને તેનુ ભુંસાઈ જવુ

अब जफ़ा से भी हैं मह्‌रूम हम अल्‌लाह अल्‌लाह

इस क़दर दुश्‌मन-ए अर्‌बाब-ए वफ़ा हो जाना
હવે નથી વિશ્વાસનીયતા પર પણ ભરોસો અમને, પ્રભુ, પ્રભુ! અમે બની બેઠા છીએ દુશ્મન વિશ્વસનીય વ્યક્તિના

ज़ु`फ़ से गिर्‌यह मुबद्‌दल ब दम-ए सर्‌द हुआ

बावर आया हमें पानी का हवा हो जाना
નબળાઈના કારણે, આંસુઓ પરીણમ્યા છે ઠંડા નીશાનોમાં, તે અમારા માટે સારુ થશે, પાણીનુ હવા થઈ જવુ

दिल से मिट्‌ना तिरी अन्‌गुश्‌त-ए हिनाई का ख़ियाल

हो गया गोश्‌त से नाख़ुन का जुदा हो जाना
હૃદયમાંથી જો હું કાઢી શક્ત ક્યારેય, તારી મહેંદી રંગેલી આંગળીયો, તે બની રહેત નખનુ આંગળી થી છુટ્ટા થઈ જવુ

है मुझे अब्‌र-ए बहारी का बरस कर खुल्‌ना

रोते रोते ग़म-ए फ़र्‌क़त में फ़ना हो जाना
મારા માટે, વરસાદ અને ત્યાર બાદનો ઉધાડ જેમકે, રડતા રડતા, જુદાઈના દુઃખમાં પ્રાણ ત્યજી જવુ

गर नहीं नकहत-ए गुल को तिरे कूचे की हवस

क्‌यूं है गर्‌द-ए रह-ए जौलान-ए सबा हो जाना
જો ગુલાબનુ અત્તર તારી ગલીમાં આવવાનુ ન વિચારે, તો તે શા માટે ધુળ બની અને આ વહેતી હવાના માર્ગમાં આવે છે?

बख़्‌शे है जल्‌वह-ए गुल ज़ौक़-ए तमाशा ग़ालिब

चश्‌म को चाहिये हर रन्‌ग में वा हो जाना
ગુલાબની સુંદરતા આપે છે જોનારને અનોખો આનંદ, ગાલિબ, આંખોનુ, દરેક રંગમાં ઉધાડા થઈ જવુ

ता कि तुझ पर खुले इ`जाज़-ए हवा-ए सैक़ल

देख बर्‌सात में सब्‌ज़ आइने का हो जाना
તે માટે કે જેથી તારા પર થાય એકદમ શુધ્ધ હવાનો પહેરો, જો તો ખરો, વરસાદના મૌસમમાં અરીસા પર ઓસનુ બાઝી જવુ

ગુજરાતી અનુવાદ રાજીવ ગોહેલ દ્વારા

- ग़ालिब

वीरां होता


August 11, 2007







घर हमारा जो न रोते भी तो वीरां होता

बह्‌र गर बह्‌र न होता तो बयाबां होता
અમારુ ઘર, જો અમે રડ્યા ન હોત, તો પણ વેરાન જ હોત, જો સાગર એ સાગર ના હોત, તો વેરાન રણ હોત

तन्‌गी-ए दिल का गिलह क्‌या यह वह काफ़िर दिल है

कि अगर तन्‌ग न होता तो परेशां होता
હૃદયના નાના હોવાપણા માટે, કઈ ફરિયાદ કરવી એ તો કાફિર હૃદય છે, કે જો નાનુ ન હોત તો પરેશાન હોત

ब`द-ए यक `उम्‌र-ए वर` बार तो देता बारे

काश रिज़्‌वां ही दर-ए यार का दर्‌बां होता
આખી જીંદગીની આજીજી બાદ, અંતે તેણે પ્રવેશવાની આજ્ઞા આપી, જો ફક્ત રીઝવાન જ મારા પ્રિય પાત્રના દ્વારના દ્વારરક્ષક હોત

ગુજરાતી અનુવાદ રાજીવ ગોહેલ દ્વારા

- ग़ालिब

आह को चाहिये


August 4, 2007







आह को चाहिये इक `उम्‌र असर होते तक

कौन जीता है तिरी ज़ुल्‌फ़ के सर होते तक
નિસાશાને લાગે છે એક આખી જીંદગી અસર થવા સુધી, અને કોણ જીવવા ઈચ્છે છે તારી ઝુલ્ફોના ખતમ થવા સુધી.

दाम-ए हर मौज में है हल्‌क़ह-ए सद काम-ए निहन्‌ग

देखें क्‌या गुज़्‌रे है क़त्‌रे पह गुहर होते तक
દરિયાના મોજાઓની જાળના
વર્તુળમાં છે સો-સો જડબાવાળા મગર, જોઈએ હવે શુ-શુ થાય છે એક પાણીના ટીપા
પર, મોતી બનવા સુધી. (दाम = જાળી/જાળ, मौज = દરિયાની લહેર, हल्‌क़ह =
વર્તુળ, सद = સો, निहन्‌ग = મગર, सद काम-ए निहन्‌ग = સો જડબાવાળો મગર,
गुहर = મોતી)

`आशिक़ी सब्‌र-तलब और तमन्‌ना बेताब

दिल का क्‌या रन्‌ग करूं ख़ून-ए जिगर होते तक
પ્રેમ મારો ધીરજ માંગી રહ્યો છે અને તમન્નાઓ બેતાબ છે, હૃદયનો શુ રંગ કરુ, દિલના લોહીના રંગ સુધી.

(सब्‌र = શાંતિ/ધીરજ, तलब = શોધ)

हम ने माना कि तग़ाफ़ुल न करोगे लेकिन

ख़ाक हो जाएंगे हम तुम को ख़बर होते तक
અમે માન્યુ કે તમે અમારી અવગણના નહી કરો પરંતુ, રાખ થઈ જશુ અમે તમેને ખબર થશે ત્યાં સુધી.

(तग़ाफ़ुल = અવગણના કરવી)

पर्‌तव-ए ख़्‌वुर से है शब्‌नम को फ़ना कि त`लीम

मैं भी हूं एक `इनायत की नज़र होते तक
સુર્યના એકજ કિરણના
સ્પર્શથી ઝાંકળ ઓગળી અસ્તિત્વ ગુમાવી દે છે, હું પણ છું બસ એક મહેરબાનીની
નજર થવા સુધી. (पर्‌तव-ए ख़्‌वुर = સુર્યના પ્રતિબિંબ/પ્રકાશ/છબી, शब्‌नम =
ઝાંકળ, फ़ना = કોઈના માટે મરી જવુ, `इनायत = કૃપા/મહેરબાની)

यक नज़र बेश नहीं फ़ुर्‌सत-ए हस्‌ती ग़ाफ़िल

गर्‌मी-ए बज़्‌म है इक रक़्‌स-ए शरर होते तक
એક નજર બહુ વધારે નથી જીવન
આખુ લાપરવાહ કરવા, મહેફીલની ગરમી રહે છે એક નાચ/નૃત્ય ના અગનજ્વાળા થવા
સુધી. (बेश = બહુ વધારે/ઘણુ, फ़ुर्‌सत-ए हस्‌ती = જીવનનો ગાળો, ग़ाफ़िल =
લાપરવાહ/બેપરવાહ, रक़्‌स = નાચ, शरर = આગ/જ્વાળા)

ग़म-ए हस्‌ती का असद किस से हो जुज़ मर्‌ग `इलाज

शम`अ हर रन्‌ग में जल्‌ती है सहर होते तक
આ દુઃખ સભર જીવનનો મૃત્યુ
સિવાય બીજો કોઈ ઈલાજ નથી ગાલીબ, શમાં (મીણબત્તી) દરેક રંગમાં બળે છે સવાર
થવા સુધી. (हस्‌ती = જીવન/અસ્તિત્વ, जुज़ = તેના સિવાય, मर्‌ग = મૃત્યુ,
सहर = સવાર)

- ग़ालिब

ગુજરાતી અનુવાદ રાજીવ ગોહેલ દ્વારા

कब से हूं क्‌या बताऊं


July 28, 2007







मिल्‌ती है ख़ू-ए यार से नार इल्‌तिहाब में

काफ़िर हूं गर न मिल्‌ती हो राहत `अज़ाब में
નર્કની આગ મળે છે પ્રેમીકાની ધીરજની આગથી, હું ગુન્હેગાર છુ જો મને ન મળે રાહત મુશ્કેલી માં.

कब से हूं क्‌या बताऊं जहान-ए ख़राब में

शबहा-ए हिज्‌र को भी रखूं गर हिसाब में
ક્યારનો છુ હું અહી - શું કહુ હું? - આ બેરંગી દુનિયામાં, જો હું મુકુ, જુદાઈની રાતોને પણ હિસાબમાં.

ता फिर न इन्‌तिज़ार में नींद आए `उम्‌र भर

आने का `अह्‌द कर गए आए जो ख़्‌वाब में
તેથી જ તો, તે રાહ માં, હવે ઉંઘ નહી આવે મને આખી જીંદગી માં, તે મને છોડી ગઈ છે પાંછુ આવવાના વચન સાથે - તે કે જે આવે છે સપનાં માં.

क़ासिद के आते आते ख़त इक और लिख रखूं

मैं जान्‌ता हूं जो वह लिखेंगे जवाब में
જ્યાં સુધી સંદેશવાહક આવે છે, એક વધારાનો પત્ર લખી રાખુ. મને ખબર છે કે તેઓ શું લખશે મને જવાબ માં.

मुझ तक कब उन की बज़्‌म में आता था दौर-ए जाम

साक़ी ने कुछ मिला न दिया हो शराब में
મારા સુધી ક્યારે આવતો હતો તેની મહેફીલમાં ક્યારેય જામ? જામ બનાવનારે કઈક મેળવી ન દીધું હોય શરાબમાં.

जो मुन्‌कर-ए वफ़ा हो फ़रेब उस पह क्‌या चले

क्‌यूं बद-गुमां हूं दोस्‌त से दुश्‌मन के बाब में
તે કે જે નથી માનતો વિશ્વસનીયતામાં - તેના પર ક્યો કિમીયો અજમાવી શકો તમે? શા માટે હું કોઈ મિત્ર સાથે દગો કરુ, કોઈ દુશ્મન માટે.

मैं मुज़्‌तरिब हूं वस्‌ल में ख़ौफ़-ए रक़ीब से

डाला है तुम को वह्‌म ने किस पेच-ओ-ताब में
હું કદાચ અસરળ હઈશ, મિલન માં, સ્પર્ધાના ડરને લીધે?! આ કેવી મુંઝવણ મા ફસાઈ ગયો છું હું?

मैं और हज़्‌ज़-ए वस्‌ल ख़ुदा-साज़ बात है

जां नज़्‌र देनी भूल गया इज़्‌तिराब में
હું, અને મિલનનો આનંદ? આ પ્રભુનુ કોઈ હાથવગુ કામ હશે! મારો જીવ આપવાનુ ભુલી ગયો હું એના બદલામાં.

है तेवरी चढ़ी हुई अन्‌दर नक़ाब के

है इक शिकन पड़ी हुई तर्‌फ़-ए नक़ाब में
તેમના ભવાં ચડી ગયા છે નકાબ ની અંદર, એક ગડી દેખાય રહી છે એક તરફ નકાબમાં

लाखों लगाओ एक चुराना निगाह का

लाखों बनाओ एक बिगड़्‌ना `अताब में
લાખો લાગણીઓ, અને એક નજર હટાવી લેવી તમારી, લાખો પ્રયત્નો મનાવવાના અને એક તારો ગુસ્સો.

वह नालह दिल में ख़स के बराबर जगह न पाए

जिस नाले से शिगाफ़ पड़े आफ़्‌ताब में
તે કણસવુ, દિલની અંદર, નહી પામી શકે જગ્યા એક ઘાસના તણખલાં જેટલી, એક કણસાટ કે જેના વડે કાંપો પડી જાય સુરજ માં.

वह सिह्‌र मुद्‌द`अ-तलबी में न काम आए

जिस सिह्‌र से सफ़ीनह रवां हो सराब में
તે મંત્રોચ્ચાર કઈ કામ નઈ કરે ધ્યેય પ્રાપ્તિમાં, મંત્રોચ્ચાર કે જેના થકી વહાણ તરી શકે ઝાંઝવામાં

ग़ालिब छुटी शराब पर अब भी कभी कभी

पीता हूं रोज़-ए अब्‌र-ओ-शब-ए माह्‌ताब में
ગાલિબ, શરાબ પીવાનુ તો છોડી દિધુ, ને છતાં પણ, ક્યારેક ક્યારેક, હું પીઉ છું, વાદળછાયા દિવસોમાં અને ચાંદની રાતમાં

ગુજરાતી અનુવાદ રાજીવ ગોહેલ દ્વારા

- ग़ालिब

पत्‌थर नहीं हूं मैं


July 21, 2007







दाइम पड़ा हुआ तिरे दर पर नहीं हूं मैं

ख़ाक ऐसी ज़िन्‌दगी पह कि पत्‌थर नहीं हूं मैं
શું હું સદાથી નથી પડેલો તારા દ્વાર પર? ધુળ છે એવી જીંદગી પર કે પત્થર નથી હું

क्‌यूं गर्‌दिश-ए मुदाम से घब्‌रा न जाए दिल

इन्‌सान हूं पियालह-ओ-साग़र नहीं हूं मैं
કેમ કરીને મારુ હૃદય ના ગભરાય આ બધા વર્તુળોથી, માણસ છું, કોઈ કાચનુ પાત્ર નથી હું

या रब ज़मानह मुझ को मिटाता है किस्‌लिये

लौह-ए जहां पह हर्‌फ़-ए मुकर्‌रर नहीं हूं मैं
હે પ્રભુ, આ દુનિયા મને ભુંસે છે કેમ? આ દુનિયાના ટેબલ પર પડેલો જુનો કાગળ નથી હું

हद चाहिये सज़ा में `उक़ूबत के वास्‌ते

आख़िर गुनाह्‌गार हूं काफ़र नहीं हूं मैं
હદ હોવી જોઈએ સજા આપવાની પણ, હૈરાન કરવા સંદર્ભમાં, આખરે તો ગુલામ છું, કોઇ ગુન્હેગાર નથી હું

किस वास्‌ते `अज़ीज़ नहीं जान्‌ते मुझे

ल`ल-ओ-ज़ुमुर्‌रुद-ओ-ज़र-ओ-गौहर नहीं हूं मैं
શા માટે કિમતી (વ્હાલુ) નથી માનતા મને? હું હીરો કે માણેક કે સોનુ કે મોતી નથી?

रख्‌ते हो तुम क़दम मिरी आंखों से क्‌यूं दरेग़

रत्‌बे में मिह्‌र-ओ-माह से कम्‌तर नहीं हूं मैं
શા માટે તમે રાખો છો તમારા પગ (પગલાં) મારી નજરથી દુર? આમ જુઓ તો, સુર્ય અને ચંદ્રથી કઇ ઓછો નથી હું

कर्‌ते हो मुझ को मन`-ए क़दम-बोस किस्‌लिये

क्‌या आस्‌मान के भी बराबर नहीं हूं मैं
શા માટે તમે રોકો છો મને તમારા ચરણને ચુમતા? શું આકાશની બરાબર પણ નથી હું?

ग़ालिब वज़ीफ़ह-ख़्‌वार हो दो शाह को दु`आ

वह दिन गए कि कह्‌ते थे नौकर नहीं हूं मैं
ગાલિબ તુ તો કોઈની કૃપાના સહારે છે, રાજાને આશિર્વાદ આપ! એ દિવસો ગયા કે જ્યારે તું કહેતો હતો કે, ‘કોઈનો નોકર નથી હું’

ગુજરાતી અનુવાદ રાજીવ ગોહેલ દ્વારા

- ग़ालिब

नक़्‌श फ़र्‌यादी है


July 7, 2007







नक़्‌श फ़र्‌यादी है किस की शोख़ी-ए तह्‌रीर का

काग़ज़ी है पैरहन हर पैकर-ए तस्‌वीर का
કાગળ આ ફરીયાદી છે કોઈના હાથના લખાણનો, નાજુક છે આ દરેક પહેરણ દેખાવે તસ્વીરના.

(नक़्‌श = કાગળ, फ़र्‌यादी = ફરીયાદ, तह्‌रीर = હાથ લખાણ, काग़ज़ी = નાજુક, पैरहन = પહેરણ, पैकर = દેખાવ)

काव-काव-ए सख़्‌त-जानीहा-ए तन्‌हाई न पूछ

सुब्‌ह करना शाम का लाना है जू-ए शीर का
સખ્ત મહેનતવાળુ કામ, અને અઘરુ જીવન અને આ એકલતા વિશેના પુછ, સવાર કરવી - સાંજ પાડવી એ તો થઈ ગયુ છે એકદમ અશક્ય કામ.

(काव-काव = સખ્ત મહેનતવાળુ કામ, सख़्‌त-जानीहा = કઠોર જીવન, जू = ઝરણુ /
નહેર, शीर = દુધ, जू-ए शीर = દુધની નહેર બનાવવી (અહીં તેનો મતલબ છે અશક્ય
કામ))

जज़्‌बह-ए बे-इख़्‌तियार-ए शौक़ देखा चाहिये

सीनह-ए शम्‌शीर से बाहर है दम शम्‌शीर का
લાગણીઓ ઉપર કોઈ સત્તા રહી નથી હવે, છાતીની તલવારથી બહાર છે શ્વાસની તલવાર.

(इख़्‌तियार = સત્તા/તાકાત, शम्‌शीर = તલવાર)

आगही दाम-ए शुनीदन जिस क़दर चाहे बिछाए

मुद्‌द`आ `अन्‌क़ा है अप्‌ने `आलम-ए तक़्‌रीर का
જ્ઞાનની વાતચીતની જાળ જેમ મન ફાવે તેમ પાથરો, મુદ્દો તેમા હોય છે જવલ્લે જ દુનિયાની બોલવાની ઢબ વિશે.

(आगही = જ્ઞાન, दाम = જાળ/જાળી, शुनीदन = વાતચીત, `अन्‌क़ा = જવલ્લે, आलम = દુનિયા/વિશ્વ, तक़्‌रीर = બોલવાની ઢબ)

बसकि हूं ग़ालिब असीरी में भी आतिश ज़ेर-ए पा

मू-ए आतिश-दीदह है हल्‌क़ह मिरी ज़न्‌जीर का
બસ હવે છું ‘ગાલિબ’ પગ નીચે આગ સમાન, આગમાં સેકેલા વાળના વર્તુળો છે મારી સાકળમાં.

(असीरी = બાંધી રાખવુ, ज़ेर-ए पा = પગની નીચે, मू = વાળ, आतिश-दीदह = આગમાં સેકેલુ, हल्‌क़ह = વર્તુળ/ગોળાકાર)

ગુજરાતી અનુવાદ રાજીવ ગોહેલ દ્વારા

- ग़ालिब

`इश्‌क़ ने ग़ालिब निकम्‌मा कर दिया


June 30, 2007







ग़ैर लें मह्‌फ़िल में बोसे जाम के

हम रहें यूं तिश्‌नह-लब पैग़ाम के
જેવી રીતે અજાણ્યાની મહેફીલમાં કોઈ પીવે છે શરાબ, એ રીતે અમે રહ્યા તરસતા સંદેશા માટે તારા હોંઠના

(बोसे = ચુંબન, तिश्‌नह = તરસ્યા)

ख़स्‌तगी का तुम से क्‌या शिक्‌वह कि यह

हथ्‌कंडे हैं चर्‌ख़-ए नीली-फ़ाम के
માંદગીની તારાથી શૂ ફરીયાદ કરવી ? કે આ બધા બહાના છે આકાશ જેવા વાદળી રંગના ચહેરાના

(ख़स्‌तगी = ઈજા/માંદગી, शिक्‌वह = ફરીયાદ, हथ्‌कंडे = ઉપાય/રીત, चर्‌ख़ = આકાશ, नीली-फ़ाम = વાદળી રંગ/ચહેરો)

ख़त लिखेंगे गर्‌चिह मत्‌लब कुछ न हो

हम तो `आशिक़ हैं तुम्‌हारे नाम के
તને પત્ર અમે લખીશુ ભલે કોઈ મતલબ ના હોય, કેમકે અમે તો પ્રેમી છીએ ફક્ત તારા નામના

रात पी ज़म्‌ज़म पह मै और सुब्‌ह-दम

धोए धब्‌बे जामह-ए अह्‌राम के
રાતે પીધી શરાબ ઝમઝમના પાણી સાથે, અને વહેલી સવારે ધોયા શરાબના ડાઘા હજના પહેરણ પરના

(ज़म्‌ज़म = કાબાનો એક કુવો કે જેનુ પાણી પવિત્ર માનવામાં આવે છે, मै =
શરાબ, सुब्‌ह-दम = વહેલી પરોઢની ઝાંકળ, अह्‌राम = હજ માટેનું પહેરણ)

दिल को आंखों ने फंसाया क्‌या मगर

यह भी हल्‌क़े हैं तुम्‌हारे दाम के
હૃદયને ફસાવ્યુ છે મારી આંખોએ અને આમ જોઈએ તો એ બધા વર્તુળો છે તમારી ગૂંથેલી જાળના

(हल्‌क़े = વર્તુળ/ગોળાકાર, दाम = જાળી/જાળ)

शाह के है ग़ुस्‌ल-ए सह्‌हत की ख़बर

देखिये कब दिन फिरें हम्‌माम के
બાદશાહના સ્નાન મા છે તેમની તબિયતની ખબર, જોઈએ ક્યારે બદલે છે દિવસો હમામ(ગરમ પાણીનુ સ્નાન કે જેમા કોઈ માલીશ પણ કરે)ના

(ग़ुस्‌ल = સ્નાન, सह्‌हत = તબિયત/સ્વાસ્થય, हम्‌माम = ગરમ પાણીનુ સ્નાન કે જેમા કોઈ માલીશ પણ કરે)

`इश्‌क़ ने ग़ालिब निकम्‌मा कर दिया

वर्‌नह हम भी आद्‌मी थे काम के
પ્રેમે ‘ગાલિબ’ નકામા કરી દીધા અમને, નહિતર અમે પણ માણસ હતા કામના

ગુજરાતી અનુવાદ રાજીવ ગોહેલ દ્વારા

- ग़ालिब

आह जो क़त्‌रह न निक्‌ला


June 23, 2007







शौक़ हर रन्‌ग रक़ीब-ए सर-ओ-सामां निक्‌ला

क़ैस तस्‌वीर के पर्‌दे में भी `उर्‌यां निक्‌ला
આવેશ દરેક રંગમાં દુશ્મનની માલીકીનો સામાન નિકળ્યો, કૈસ, ચિત્રના પડદા પાછળથી પણ, નિર્વસ્ત્ર નિકળ્યો

ज़ख़्‌म ने दाद न दी तन्‌गी-ए दिल की या रब

तीर भी सीनह-ए बिस्‌मिल से पर-अफ़्‌शां निक्‌ला
ઘાવે ના ન્યાય કર્યો દિલની નાજુકતા પર, હે પ્રભુ, તીર પણ છાતી સોંસરવુ પાંખો ફેલાવતુ નિકળ્યુ

बू-ए गुल नालह-ए दिल दूद-ए चिराग़-ए मह्‌फ़िल

जो तिरी बज़्‌म से निक्‌ला सो परेशां निक्‌ला
ગુલાબની સુગંધ, હૃદયના નિસાસા, મહેકીલના દિવાનો ધુમાડો, જે તારી મહેકીલથી નીકળ્યા તે બધા હેરાન-પરેશાન નિકળ્યા

दिल-ए हस्‌रत-ज़दह था माइदह-ए लज़्‌ज़त-ए दर्‌द

काम यारों का ब क़द्‌र-ए लब-ओ-दन्‌दां निक्‌ला
હૃદયની વિશાળતા હતી મહેકીલનુ સ્થાન દર્દ માટે, મિત્રોનુ કામ પુરુ કરનાર તેમના હોંઠ અને દાંત નિકળ્યા

थी नौ-आमोज़-ए फ़ना हिम्‌मत-ए दुश्‌वार-पसन्‌द

सख़्‌त मुश्‌किल है कि यह काम भी आसां निक्‌ला
અડચણો સહન કરવા ટેવાયેલુ મારુ ધૈર્ય, ખુબજ નવુ હતુ આ ભુલાયેલા જગતમાં, આ ખરેખર અઘરુ કામ પણ એકદમ આસાન નિકળ્યુ

दिल में फिर गिर्‌ये ने इक शोर उठाया ग़ालिब

आह जो क़त्‌रह न निक्‌ला था सो तूफ़ां निक्‌ला
હૃદયમા ફરીથી ઝંઝાવાત ઉપડ્યો છે ગાલિબ, અરેરે, જે એક ટીપુ ગણ્યુ હતુ તે આજે ચક્રાવાત નિકળ્યો

ગુજરાતી અનુવાદ રાજીવ ગોહેલ દ્વારા

- ग़ालिब

देना पड़ा हिसाब


June 16, 2007







एक एक क़त्‌रे का मुझे देना पड़ा हिसाब

ख़ून-ए जिगर वदी`अत-ए मिज़ह्‌गान-ए यार था
મારે દેવો પડ્યો છે મારા લોહીના એક એક બુંદનો હિસાબ, મારા જીગરનુ લોહી મારા પ્રિય પાત્રની પાંપણો માટેનુ અંજન હતુ

अब मैं हूं और मातम-ए यक-शह्‌र-ए आर्‌ज़ू

तोड़ा जो तू ने आइनह तिम्‌साल्‌दार था
હવે હું છું, અને સ્વપ્નોના વિલાપના શહેરો ભરેલા છે, તોડ્યો છે તે જે અરીસો તે મારો આત્માના ચિત્ર વાળો હતો

गल्‌यों में मेरी न`श को खेंचे फिरो कि मैं

जां-दादह-ए हवा-ए सर-ए रह्‌गुज़ार था
મારા શબને લઈ ફર્યા કરો ગલિયોમાં, કે હું, એ છુ કે જેણે જીવન આપ્યુ છે ગલિયો માં ભટકતા રહેવામાં

मौज-ए सराब-ए दश्‌त-ए वफ़ा का न पूछ हाल

हर ज़र्‌रह मिस्‌ल-ए जौहर-ए तेग़ आब्‌दार था
ન પુછો મને મૃગજળના મોજાઓની હાલત વિશ્વાસના રણમાં, દરેક જુસ્સો તલવારનો હતો રજકણના ચળકાટમાં

कम जान्‌ते थे हम भी ग़म-ए `इश्‌क़ को पर अब

देखा तो कम हुए पह ग़म-ए रोज़्‌गार था
ઓછુ જાણીયે છિએ અમે પણ પ્રેમના દુઃખને, પણ હવે,જ્યારે અમે જોયુ, ત્યારે ઓછુ થયુ, ત્યાં આખી દુનિયાનુ દુઃખ હતુ

ગુજરાતી અનુવાદ રાજીવ ગોહેલ દ્વારા

- ग़ालिब

न था कुछ तो ख़ुदा था


June 9, 2007







न था कुछ तो ख़ुदा था कुछ न होता तो ख़ुदा होता

डुबोया मुझ को होने ने न होता मैं तो क्‌या होता
જ્યારે ત્યાં કઈ ન હતુ, ત્યાં પ્રભુ હતા; અને જો કઈ પણ ન હોત, તો પણ
ત્યાં પ્રભુ હોત. મને ડુબાડ્યો છે મારા હોવા એ, અને જો હુ ન હોત, તો હું
શું હોત?

हुआ जब ग़म से यूं बे-हिस तो ग़म क्‌या सर के कट्‌ने का

न होता गर जुदा तन से तो ज़ानू पर धरा होता
જ્યાતે તે અચેતન બની ગયુ છે દુઃખના લીધે, તો પછી શું ડર છે હવે માથુ
કપાવાનો? જો તે (માથું) શરીરથી છુટ્ટુ ન થયુ હોત તો, કોઈના ઘુંટણે પડ્યુ
હોત

हुई मुद्‌दत कि ग़ालिब मर गया पर याद आता है

वह हर इक बात पर कह्‌ना कि यूं होता तो क्‌या होता
ઘણો લાંબો સમય થયો કે ગાલિબ મરી પરવાર્યો છે, પણ મને યાદ છે, તેનુ દરેક વાત પર કહેવુ કે આવુ થાત તો શું થાત?

- ग़ालिब

ગુજરાતી અનુવાદ રાજીવ ગોહેલ દ્વારા

अच्छा है


May 26, 2007







हुस्‌न-ए मह गर्चिह ब हन्‌गाम-ए कमाल अच्छा है

उस से मेरा मह-ए ख़्‌वुर्शीद-जमाल अच्छा है
એ ચંદ્ર જેવુ હુસ્ન અને સુંદરતા અને હંગામાનો કમાલ સારો છે, પણ તેના
કરતા મારી ચાંદ અને સુર્ય જેવી સુંદરતા વધારે સારી છે (मह = ચંદ્ર ,
ख़्‌वुर्‌शीद = સુર્ય, जमाल = સુંદરતા)

बोसह देते नहीं और दिल पह है हर लह्‌ज़ह निगाह

जी में कह्‌ते हैं कि मुफ़्त आए तो माल अच्छा है
તેઓ મને ચુંબન આપતા નથી અને દિલ પર રહે છે તેમની લાજ ભરેલી નજર, મનમાં વિચારે છે કે મફત માં મળે તો સામાન સારો છે. (बोसह = ચુંબન)

और बाज़ार से ले आए अगर टूट गया

साग़र-ए जम से मिरा जाम-ए सफ़ाल अच्छा है
બજારમાં જઈ બીજો લઈ આવુ જો એક તુટી ગયો, બાદશાહ જમશેદના પ્યાલા કરતા તો
મારો માટીનો પ્યાલો સારો છે (साग़र-ए जम = બાદશાહ જમશેદનો પ્યાલો, जाम-ए
सफ़ाल = માટીનો પ્યાલો)

बे-तलब दें तो मज़ह उस में सिवा मिल्‌ता है

वह गदा जिस को न हो ख़ू-ए सवाल अच्छा है
કઈ પણ માંગ્યા વગર મળે તેની મજા વધારે મળે છે, તે ભિખારી કે જેને
માંગવાની આદત નથી તે સારો છે (बे-तलब = કઈ પણ પુછ્યા વગર, गदा = ભીખારી,
ख़ू = આદત)

उन के देखे से जो आ जाती है मुंह पर रौनक़

वह समझ्‌ते हैं कि बीमार का हाल अच्छा है
તે મારી સામે જુવે છે અને મારા ચહેરા પર ચમક આવી જાય છે, અને તેઓ સમજે છે કે આ બિમારની હાલત હવે સારી છે.

देखिये पाते हैं `उश्‌शाक़ बुतों से क्‌या फ़ैज़

इक बरह्‌मन ने कहा है कि यह साल अच्छा है
જોઈએ પ્રેમીઓ શુ મેળવે છે પુતળાઓ થી ફાયદો, એક બ્રાહ્મણે (જ્યોતિષે) કહ્યુ છે કે આ વરસ સારુ છે (`उश्‌शाक़ = પ્રેમીઓ, फ़ैज़ = ફાયદો)

हम-सुख़न तेशे ने फ़र्‌हाद को शीरीं से किया

जिस तरह का कि किसी में हो कमाल अच्छा है
જે રીતે શીરીં અને ફરહાદને એકબીજાથી અલગ કર્યા, એવો જો કોઈમા હોય કમાલ તો સારો છે (हम-सुख़न = એકસાથે, तेशे = કુહાડી)

क़त्‌रह दर्‌या में जो मिल जाए तो दर्‌या हो जाए

काम अच्‌छा है वह जिस का कि मआल अच्छा है
પાણીનુ એક ટીપુ દરિયામાં મળી, દરિયો બની જાય છે. તે કામ સારુ હોય છે જેનુ પરિણામ સારુ હોય છે. (मआल = પરિણામ)

ख़िज़्‌र सुल्‌तां को रखे ख़ालिक़-ए अक्‌बर सर-सब्‌ज़

शाह के बाग़ में यह ताज़ह निहाल अच्छा है
બાદશાહ ઝફરના પુત્રને ભગવાન સૌથી મહાન બનાવે અને વધારે સુખ-સંતતિ આપે,
બાદશાહના બાગમાં તાજ માટેનુ વૃક્ષ સારુ છે. (ख़िज़्‌र सुल्‌तां = બાદશાહ
ઝફરનો એક પુત્ર, ख़ालिक़ = રચયિતા / ભગવાન, अक्‌बर = સૌથી મહાન, सर-सब्‌ज़ =
ફળદ્રુપ, निहाल = વૃક્ષ)

हम को म`लूम है जन्‌नत की हक़ीक़त लेकिन

दिल के ख़्‌वुश रख्‌ने को ग़ालिब यह ख़ियाल अच्छा है
અમને ખબર છે બધુજ સ્વર્ગ અને સ્વર્ગની પ્રાપ્તિ વિશે, પણ હૃદયને ખુશ રાખવા ‘ગાલિબ’ એ વિચાર પણ સારો છે

- ग़ालिब

क़रार नहीं है


May 11, 2007







आ, की मेरी जान को क़रार नहीं है

ताक़ात-ए-बेदाद-ए-इन्तेजार नहीं है
આવ કે મારા જીવ ને ક્યાંય ચૈન નથી પડતુ, આ અન્યાય સહન કરવાની હવે તાકાત નથી રહી (क़रार = ચૈન, बेदाद = અન્યાય)

देते हैं जन्नत हयात-ए-दाहर के बदले

नाश्शा बा-अन्दाज-ए-खूम्मार नहीं है
તેઓ મને સ્વર્ગ આપી રહ્યા છે આ વિશ્વના જીવનને બદલે, પણ મને એ રીતે આ
ઝેરને ઉતારવાનુ મન નથી (हयात = જીવન, दाहर = વિશ્વ, बा अन्दाज = એ મુજબ,
खूम्मार = ઝેર ઉતારવુ)

गीरीया निकाले है तेरी बझ्म से मुज्ह को

हाय ! कि रूने पे इख़्तीयार नहीं है
મારા આંસુઓ કાઢે છે મને તારી મહેફીલની બહાર, હાય રે હાય પણ મારુ મારા આસુંઓ પર નિયંત્રણ નથી (गीरीया = રડવુ, इख़्तीयार = નિયંત્રણ)

हम्से ‘अबास है गुमान-ए-रंजिश-ए-ख़ातिर

ख़ाक मैं उश्शाक कि ग़्हुब्बार नहीं है
અમારા જેવુ જ છે અભિમાન અમારા દુઃખના માટે, પ્રેમીઓની રાખમાં ક્યાય
ધુમાડાના વાદળૉ નથી (કોઈ એને જોઈ શકતુ નથી / સમજી શકતુ નથી) (’अबास = સરખૂ
/ જુદુ નથી એવુ, गुमान = ગર્વ, અભિમાન, रंजिश = દુઃખ , ख़ाक = રાખ, उश्शाक
= પ્રેમીઓ, ग़्हुब्बार = ધુમાડાના વાદળ)

दिल से उठा लुफ्त-ए-जलवा हाय मा’नि

घैर-ए-गुल आईना-ए-बहार नहीं है
મન થયુ તેને માણવાનુ, ખિલેલા ફુલો એ બધા બાગ પર બહારના પુરાવા નથી (मा’नि = મતલબ, घैर-ए-गुल = ખિલેલા ફુલ)

क़त्ल का मेरे किया है ‘अहाद तो बारे

वाई ! आखर ‘अहाद उस्तुवार नहीं है
મને મારી નાખવાનુ આખરે તેણે વચન આપ્યુ છે, અરે પણ એ વચન પર અડગ રહી શકે
તેમ નથી (મક્કમ નથી) (’अहाद = વચન, बारे = આખરે / છેલ્લે, उस्तुवार =
મક્કમ મનના)

तूने क़सम मै-कशीं की खाई है ‘गालिब’

तेरी क़सम का कुच्च ‘ऐतबार नहीं है !
તે કસમ ખાધી છે દારુ ન પીવાની ‘ગાલિબ’, પણ તારી એ કસમ પર મને કોઈ વિશ્વાસ નથી (मै-कशीं = ખુબ દારુ પીવો, ‘ऐतबार = વિશ્વાસ)

ગુજરાતી અનુવાદ રાજીવ ગોહેલ દ્વારા

- गालिब